Πάμε για επίσημη πτώχευση…

ΑΝΔΡΕΑΣ ΑΝΔΡΙΑΝΟΠΟΥΛΟΣ 

Από πόσα χρόνια (δεκαετίες ίσως) ομιλώ και γράφω (και όποτε ήταν δυνατόν να κάνω και πράξη) για την ανάγκη μείωσης των κρατικών δαπανών. Φωνή βοώντος εν τη ερήμω. Η ΝΔ ουσιαστικά με πέταξε έξω από τις γραμμές της για τις απόψεις μου αυτές. Το ΠΑΣΟΚ, στη διάρκεια της σύντομης συνεργασίας μου μαζί του, συνταράχθηκε από την εμμονή μου σε τέτοιες πολιτικές. Και τώρα βρισκόμαστε μπροστά στην ωμή πραγματικότητα. Η χώρα πάει για επίσημη πτώχευση αν δεν ‘κοντύνει’ τις δημόσιες δαπάνες. Οι Βρυξέλλες ετοιμάζονται να σηκώσουν τα χέρια και να κοιτάξουν την πάρτη τους, αν δεν συμμορφωθούμε.
Τα πράγματα σήμερα είναι καθαρότερα κι από τον ίδιο τον ήλιο. Η χώρα βρίσκεται στο κατώφλι της χρεωκοπίας. Έχοντας για δεκαετίες εξαπατήσει την Ευρώπη και τις διεθνείς αγορές,.....
αν δεν προχωρήσει σε διαρθρωτικές αλλαγές, κρίσιμο μέρος των οποίων είναι η μείωση του δημόσιου τομέα, τα περιθώρια επιβίωσης έχουν ασφυκτικά στενέψει. Είτε ακολουθούμε με δική μας πρωτοβουλία μια πολιτική τακτοποίησης του χάους και ξεβολέματος πολλών τακτοποιημένων κρατικοδίαιτων, είτε πέφτουμε στη δίνη της αναδιάρθρωσης του χρέους και της ουσιαστικής οικονομικής κατάρρευσης. Η συμμετοχή μας στο ευρώ θα είναι τότε εξαιρετικά προβληματική. Διότι, για να πληρώσουμε μισθούς και συντάξεις, θα πρέπει να τυπώσουμε χρήμα. Κάτι που είναι βέβαια αδύνατο στα πλαίσια της ευρωζώνης. Με δραματικά υποτιμημένο νόμισμα, η χώρα θα βρεθεί και πάλι στα όρια μιας περιθωριακής οικονομίας. Με μέλλον, αν έχουμε τα ίδια μυαλά, αβέβαιο και προβληματικό.
Ποτέ δεν μπορεί να είναι κάποιος σίγουρος για το πώς θα εξελιχθούν σε μια τέτοια περίπτωση τα πράγματα. Γενικά, θα μπορούσε να λεχθεί πως το πρώτο πρόβλημα θα είναι η στάση πληρωμών. Εφ’ όσον η χώρα δεν θα έχει συνάλλαγμα. Αυτό πρακτικά θα σημάνει δύο πράγματα. Το ένα θα είναι η στάση των εισαγωγών. Αρχίζοντας από την ενέργεια (διακοπές ηλεκτρικού, έλλειψη βενζίνης, συγκοινωνίες κλπ) μέχρι και την κατάρρευση του λιανικού εμπορίου που στηρίζεται σε εισαγόμενα προϊόντα. Η ανεργία θα εκτιναχθεί ταχύτατα στα ύψη ενώ η γενικότερη αγοραστική δύναμη του κόσμου θα κάνει τρομακτική βουτιά. Δεν είναι απίθανο το κράτος να αναγκασθεί να οργανώνει συσσίτια για τους αδύναμους συμπολίτες μας. Σε δεύτερο επίπεδο, θα είναι η απαγορευτική στάση όλων των προς την Ελλάδα δανείων. Για ένα διάστημα τουλάχιστον. Οι Τράπεζες που θα βρεθούν με ελληνικά ομόλογα στα χέρια θα έχουν τεράστιο πρόβλημα. Οι ελληνικές τράπεζες, που δεν θα έχουν άλλη πηγή στήριξης, θα κινδυνεύσουν με κατάρρευση ανάλογα με την έκθεσή τους σε τέτοια ομόλογα. Πιθανότατα να μπουν σε service των ξένων δανειστών τους και τα χορηγηθέντα δάνεια να γίνουν άμεσα απαιτητά. Στον τομέα αυτό δεν είμαι απόλυτα σίγουρος για τις εξελίξεις γιατί δεν έχουμε σχετικό προηγούμενο (λόγω ΕΕ και ΕΚΤ). Γενικά, σε μια τέτοια, θεωρητική πάντα, περίπτωση. η κατάσταση θα είναι εξαιρετικά ανατρεπτική. Η χώρα βέβαια θα αναγκασθεί να βγει από το ευρώ, για να μπορέσει να τυπώσει χρήμα και να πληρώσει εσωτερικές υποχρεώσεις (μισθούς, συντάξεις, ρευστότητα σε Τράπεζες κλπ). Αλλά με την αγορά σχεδόν πεθαμένη ελάχιστα θα είναι αυτά που θα μπορεί κάποιος να αγοράζει. Η αγορά θα πρέπει να στηριχθεί σε εγχώρια προϊόντα που όμως δεν θα καλύπτουν όλη τη γκάμα των αναγκαίων καταναλωτικών επιλογών (λ.χ. προηγμένα ηλεκτρονικά είδη). Αυτά, καθαρά θεωρητικά, βέβαια. Η ελπίδα είναι να αποφύγουμε κάτι τέτοιο.
Δεν είναι όμως υποχρεωτικό να είμαστε τόσο απαισιόδοξοι. H παγκόσμια κρίση γρήγορα θα ξεπεραστεί. Και θα σταθούν όρθιες εκείνες οι οικονομίες που έχουν συνειδητοποιήσει τα νέα δεδομένα και θα έχουν προετοιμασθεί κατάλληλα. Με σημαιοφόρους τις χώρες της Ασίας ο υπερηχητικός καπιταλισμός της ανάκαμψης θα προκαλέσει σοβαρές αναταράξεις. Θα υπάρξει ένα νέο δυναμικό boom. Κανένας δεν θα πρέπει να περιμένει πως θα γυρίσουμε ποτέ στο παρελθόν όπως ακριβώς το θυμόμαστε.. Οι αβεβαιότητες και η αστάθεια που χαρακτήριζαν τις παγκοσμιοποιημένες μας οικονομίες πριν χτυπήσει η κρίση δεν θα εξαφανισθούν. Αλλά θα επανέλθουν εντονότερες και με μεγαλύτερο σφρίγος. Με αναταράξεις σχεδόν υπερηχητικές – sonic. Οι ισχυρές οικονομίες του παρελθόντος θα βρεθούν μακριά από τις πρώτες θέσεις της νέας εποχής. Χώρες όπως η Βραζιλία, η Ρωσία, η Τουρκία, πιθανότατα το Καζακστάν και το Ιράν, και σίγουρα η Κίνα με την Ιαπωνία θα σηκώσουν την σημαία των νέων δυναμικών εξελίξεων. Τα πάντα θα αλλάζουν. Παρασυρμένα από το ρυθμό των καινούργιων ανακαλύψεων στην τεχνολογία και στους ρυθμούς και στα μοντέλα δουλειάς.
Eυκαιρία έχουμε λοιπόν. Για αναπροσαρμογή πολιτικών και αναδιάταξη νοοτροπιών. Αν προχωρήσουμε σε αλλαγές παντού. Με τόλμη και θάρρος. Απελευθέρωση ωραρίου, πλήρη ευελιξία στις εργασιακές σχέσεις, σταθερό και χαμηλού βεληνεκούς φορολογικό σύστημα, κατάργηση γραφειοκρατικών ελέγχων και μια παιδεία στραμμένη στις ανάγκες του μαθητή κι όχι στις απαιτήσεις του παραδοσιακού συστήματος, η χώρα μπορεί να ετοιμασθεί.
Χρειάζεται όμως και ο λαός να συνειδητοποιήσει τις καινούργιες ανάγκες. Να νοιώσει την ανάγκη ανάπτυξης συμπεριφορών υπευθυνότητας. Δεν είναι δυνατόν να περιμένουμε να επιβιώσουμε στο μέλλον περιμένοντάς τα όλα από το κράτος. Οι πολίτες δεν είναι νήπια. Με μειωμένο καταλογισμό. Έχουν ευθύνη για τις αποφάσεις και τις πράξεις τους. Παράδειγμα, τα περίφημα πανωτόκια. Που πολλοί πολίτες περίμεναν από το κράτος να τους σώσει από τις συμφωνίες που οι ίδιοι υπέγραψαν. Όπως και οι μηχανές τυχερών παιχνιδιών. Υποστηρίζεται πως είναι ικανές να καταστρέψουν οικογένειες. Επειδή κάποιοι θα παρασυρθούν. Το ίδιο όμως μπορούν να προκαλέσουν και οι καλλίγραμμες ξανθές γυναίκες. Θα απαγορεύσουμε τώρα και τις ξανθές; Είναι δυνατόν να ζητάμε από το κράτος να προστατεύσει τους πολίτες και από τις αδυναμίες τους;
Αν δεν συνειδητοποιήσουμε την ανάγκη να αλλάξουμε, στο μέλλον θα μας συντρίψει τo sonic. Δίχως δυστυχώς να μπορέσουμε να απολαύσουμε το boom*.