Αξιοπρεπής κατανάλωση, ποιοτική παραγωγή" του Γιάννη Κορομήλη

Αξιοπρεπής κατανάλωση, ποιοτική παραγωγή" του Γιάννη Κορομήλη
	Οι κύκλοι που σήμερα κατηγορούν τη χώρα μας για κακή διαχείριση και αναξιοπιστία, όχι άδικα λόγω της κρατικής σπατάλης και διαφθοράς που αυξήθηκαν τα τελευταία χρόνια, μάλλον όμως είναι οι ίδιοι που δεν κατάφεραν να προβλέψουν την κατάρρευση του διεθνούς χρηματοπιστωτικού συστήματος στα τέλη του 2008. Μια κατάρρευση φυσιολογικά αναμενόμενη, όταν η παραγωγή αρχίζει να υπολείπεται της κατανάλωσης και το χρηματοπιστωτικό κεφάλαιο προτάσσεται του φυσικού. Γι΄ αυτούς τους «σοφούς επαΐοντες» ο Χέγκελ συνήθιζε να λέει ότι: «έχουν ακούσει με εξαιρετική ευκρίνεια τους ήχους μιας μουσικής, αλλά πολύ δύσκολα αντιλαμβάνονται την ενότητα και την αρμονία ολόκληρου του μουσικού έργου». Και η κρίση σήμερα, τόσο διεθνώς όσο και στη χώρα μας, δεν είναι μόνο οικονομική, άσχετα αν αυτή ενδιαφέρει περισσότερο τους τεχνοκράτες του χρηματοπιστωτικού συστήματος και γι αυτό ακούστηκαν τόσο έντονα οι θόρυβοι της πτώσης των οικονομιών της Ισλανδίας και του Ντουμπάι. Οι αναστεναγμοί από τον Αμαζόνιο και το τσουνάμι της Ινδονησίας συναντήθηκαν βέβαια στην Κοπεγχάγη στα τέλη του περασμένου χρόνου αλλά ο απόηχός τους μάλλον έχει πάψει να ακούγεται. Ωστόσο η οικολογική κρίση είναι γεγονός και η κλιματική αλλαγή θα συνεχίσει να εξελίσσεται, θέτοντας ερωτηματικά για τη μελλοντική ανθρώπινη επιβίωση. Ελάχιστα σχολιάστηκε και η ανεργία ρεκόρ, περισσότερο από 18%, της Ισπανίας που προεδρεύει σήμερα στην ΕΕ, ένα ποσοστό που μάλλον προσάπτει στην τρέχουσα κρίση και χαρακτηριστικά έλλειψης εμπιστοσύνης που θέτουν ερωτηματικά για τη διατήρηση της κοινωνικής συνοχής. Υπάρχουν λοιπόν δυσκολότερα και βαθύτερα προβλήματα, από αυτά της οικονομίας των αριθμών, που θα κληθούν να αντιμετωπίσουν οι σοφοί στο μέλλον, έστω και στο απώτερο για να δημιουργηθεί και το κατάλληλο κλίμα αισιοδοξίας. Η σφαιρικότητα και η πολυπλοκότητα αυτών των προβλημάτων δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί ούτε από ειδικούς που αντιλαμβάνονται μόνο την «εξαιρετική ευκρίνεια των ήχων» ούτε από πολίτες που διαθέτουν «πληροφορημένη αισιοδοξία» όπως συνήθιζε να περιγράφει την απαισιοδοξία, ο Ουρουγουανός ποιητής Μάριο Μπενεντέτι. Αν κατά τις δύο τελευταίες δεκαετίες του 20ου και την πρώτη του 21ου μ.Χ. αιώνα κυριάρχησαν τα κεφάλαια των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων και η κατανάλωση, η συνέχεια φαίνεται ότι ανήκει στο φυσικό κεφάλαιο με στροφή από την κατανάλωση προς τη δημιουργία. «Από εδώ και εμπρός οι άνθρωποι (μιλάω για τις πλούσιες χώρες) να δεχτούν ένα αξιοπρεπές αλλά λιτό βιοτικό επίπεδο και να παραιτηθούν από την ιδέα ότι ο κεντρικός στόχος της ζωής τους είναι να αυξάνεται η κατανάλωσή τους κάθε χρόνο.» έγραψε ο Κορνήλιος Καστοριάδης. Ήδη οι θεωρητικοί του χρηματοπιστωτικού καπιταλισμού διεθνώς έχουν «ανακρούσει πρύμναν» και αποδέχτηκαν την ανάγκη να τεθεί το κεφάλαιο υπό κοινωνικό και κρατικό έλεγχο, θέτοντας τα μέσα της οικονομίας υπό τους σκοπούς της πολιτικής. Ωστόσο, στη χώρα μας υπάρχει η πραγματικότητα των πολλών μηδενικών στα δεξιά των ελλειμμάτων που οδηγούν το δημόσιο χρέος προς το άπειρο. Και το χειρότερο, μηδενικά προστίθενται και στα αριστερά της οικονομίας από την απουσία καινοτόμου παραγωγής και ανταγωνιστικών προϊόντων. «Με το μηδέν και το άπειρο να συμφιλιωθούμε» έγραψε ο Κώστας Καρυωτάκης. Και θα συμφιλιωθούμε όταν η «μονομανία της ανάπτυξης» στραφεί «στον άνθρωπο αντί για τα σκουπιδοπροϊόντα», σύμφωνα με τον Καστοριάδη, υπό τη σοφία ειδικών που «αντιλαμβάνονται την ενότητα και την αρμονία ολόκληρου του μουσικού έργου» με «την ελευθερία και τη δικαιοσύνη να αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της πολιτικής» όπως έλεγε ο φιλέλληνας συγγραφέας και εθνικός ήρωας της Κούβας Χοσέ Μαρτί, ο οποίος θεωρούσε ότι «ολόκληρη η δόξα του κόσμου μπορεί να χωρέσει μέσα σε ένα σπόρο καλαμποκιού». Η οικολογική κρίση και η κλιματική αλλαγή μάλλον θα προτάξουν επιτακτικά, στη νέα εποχή, το φυσικό κεφάλαιο έναντι του χρηματοπιστωτικού. Από την ιδιαίτερα δύσκολη σημερινή οικονομική συγκυρία για τη χώρα μας, ίσως να αναδύεται και μια εξαιρετική ευκαιρία. Η ανάδειξη στο προσκήνιο της πολιτιστικής μας κληρονομιάς στην οποία η ποιότητα συνδέεται με την ποσότητα με το «μέτρον άριστον», η εμπιστοσύνη εκφράζεται με το φιλότιμο και οι φυσικοί πόροι προστατεύονται από το μύθο του ασεβή Ερυσίχθονα. Αυτά, αργά ή γρήγορα, θα τα χρειαστούν και οι τεχνοκράτες της οικονομίας εντός και εκτός ΕΕ. Η κλιματική αλλαγή και η δραματική μείωση των φυσικών πόρων από την υπερπαραγωγή των τελευταίων δεκαετιών προμηνύουν στροφή της «μονομανούς ανάπτυξης» με τη διαρκώς αυξανόμενη κατανάλωση σε «δημιουργική ανάπτυξη», συνδυάζοντας νέες ιδέες μαζί με τις γνώσεις της κλασικής μας παιδείας, αξιοπρεπή κατανάλωση με μέτρο και εξοικονόμηση φυσικών πόρων για το μέλλον. Για τη χώρα μας, μάλλον θα χρειαστούν μόνον οι νέες ιδέες από εμάς. Για τα υπόλοιπα έχουν φροντίσει η φύση και οι πρόγονοί μας. Αρκεί να δημιουργήσουμε ανταγωνιστικά προϊόντα και τα ελλείμματα και τα χρέη θα μειωθούν, ώστε να μη χρειαστεί ξανά στο μέλλον να αναζητήσουμε παρωχημένες ιδέες για να τα δικαιολογήσουμε. Όσο για τα «χρυσά παιδιά» των διεθνών και Ευρωπαϊκών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων, ίσως να είναι αρκετό το μήνυμα: «Στην Ελλάδα θα υπάρχει δημιουργία, εμπιστοσύνη και χαρά και μετά το 2012. Εκεί;…» Γιάννης Κορομήλης