Πόσο εμπόριο θέλουμε, πώς το θέλουμε, πού το θέλουμε

 

Γράφει ο
Βασίλης Κορκίδης

 

Τα αποτελέσματα μιας πρωτοποριακής έρευνας και καινοτόμου μελέτης του ΕΜΠ και του ΙΝΕΜΥ θα παρουσιάσει η ΕΣΕΕ στις 27-5-11, στο πλαίσιο της αναγκαιότητας αναζήτησης προτύπων και καινοτόμων τρόπων για τον προσδιορισμό των νέων δεδομένων της αγοράς και ανάταξης του εμπορίου στην Αθήνα και γενικότερα στο Λεκανοπέδιο Αττικής.

Το ελληνικό εμπόριο βρίσκεται σε μία καμπή, σε μία μεταβατική περίοδο, όπου κρίνεται το μέλλον  και η αναπτυξιακή του προοπτική. Είναι στιγμή που θα πρέπει να αποφασίσουμε τις κινήσεις μας για τα επόμενα χρόνια, λαμβάνοντας υπόψιν τις ιδιαιτερότητες της ελληνικής πραγματικότητας, ώστε να σχεδιάσουμε το μέλλον με έναν αποτελεσματικό τρόπο. 

Οι πολυετείς προσπάθειες δημιουργίας και εφαρμογής της «εμπορικής χωροταξίας» αναδεικνύει την σπουδαιότητα της καινοτόμου έρευνας, μιας ψηφιακής απεικόνισης του εμπορίου, από το Τμήμα της Οικονομικής Γεωγραφίας του ΕΜΠ, με τον επιστημονικό όρο «ΓΕΩ-ΒΑΣΗ». Η έρευνα επιδιώκει αρχικά να καταγράψει αναλυτικά τα γεωγραφικά και λειτουργικά χαρακτηριστικά της οροθέτησης του εμπορίου, ώστε να καταστεί δυνατή η εκτίμηση των επιπτώσεων του χωρικού προτύπου εγκατάστασης των επιχειρήσεων. Η γεωγραφική βάση δεδομένων, στην ολοκληρωμένη μορφή της, θα επιτρέπει το συσχετισμό χωρικών μεταβλητών και υποδομών, όπως το οδικό δίκτυο και τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς με την κλαδική και λειτουργική φυσιογνωμία του εμπορίου. Συγκεκριμένα, το έργο της «Γεωβασης» θα εστιάσει στην καταγραφή, επισκόπηση και αποτίμηση της χωροθέτησης των επιχειρήσεων του λιανικού εμπορίου, αρχικά στο λεκανοπέδιο Αττικής και στη συνέχεια σε όλη την Ελλάδα.     

Οι σύγχρονες μεγαλουπόλεις λειτουργούν σε όλο τον κόσμο ως κέντρα διεθνών δραστηριοτήτων στον τομέα του εμπορίου, των υπηρεσιών της καινοτομίας και του τουρισμού. Παρά το γεγονός ότι η Αθήνα και γενικά το λεκανοπέδιο απέκτησε σχετικά πρόσφατα σύγχρονες ευρωπαϊκές υποδομές δεν το εκμεταλλεύτηκε, δεν προσέλκυσε τον αναμενόμενο όγκο τουριστικών ροών, ούτε ανέπτυξε την αναμενόμενη οικονομική δραστηριότητα, αλλά αντίθετα εγκατέλειψε την περιοχή του κέντρου και των γύρω περιοχών και επέτρεψε να μετατραπεί σε πόλο έλξης, συγκέντρωσης και διαμονής παράνομων και ημιπαράνομων μεταναστών, αλλά και άλλων περιθωριακών στοιχείων.

Το ιστορικό εμπορικό κέντρο της Αθήνας και των άλλων μεγαλουπόλεων αποτελούν σημαντικό χώρο εθνικής σημασίας και υπερηφάνιας και δεν επιτρέπεται να εγκαταλειφθεί στην τύχη του. Η φυσιογνωμία της Αθήνας και του Πειραιά, η διεθνής εικόνα της πόλης και του λιμανιού και το μεγάλο τμήμα της οικονομικής δραστηριότητας είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με τα μνημεία, τα κτίρια αλλά και όλες τις δραστηριότητες που φιλοξενούνται στο ιστορικό κέντρο της πρωτεύουσας. Η έκκληση του εμπορικού κόσμου της πόλης και όχι μόνο, είναι να ληφθούν όλες οι αναγκαίες πρωτοβουλίες, ώστε να αποκτήσει και πάλι το κέντρο της Αθήνας  τον πολυλειτουργικό του χαρακτήρα.

Η επιτυχία του συνολικού εγχειρήματος από όλα τα συναρμόδια Υπουργεία είναι βέβαιο ότι θα αποφέρει σημαντικά ανταποδοτικά οφέλη και ενδέχεται να αποτελέσει την αρχή  μιας  προσπάθειας για αποκατάσταση της ασφάλειας των πολιτών, για βελτίωση της ποιότητας ζωής, για επιστροφή των κατοίκων και επισκεπτών και αναθέρμανση της εμπορικής κίνησης.

Ήδη στο κέντρο της πρωτεύουσας, αλλά και στις γύρω περιοχές, μικρές και μεγάλες επιχειρήσεις βρίσκονται σε πολύ δύσκολη θέση. Είναι ενδεικτικό, ότι στους εμπορικούς δρόμους της Αθήνας τα ξενοίκιαστα ισόγεια καταστήματα ξεπερνούν το 25%, ενώ εάν προστεθούν οι στοές και τα καταστήματα πρώτου ορόφου, τότε προσεγγίζουμε το 50%. Η παρατεταμένη ύφεση, η εγκληματικότητα και η απομάκρυνση των κατοίκων από γκετοποιημένες περιοχές έχουν στην κυριολεξία απαξιώσει τα οικιστικά και επαγγελματικά ακίνητα της πρωτεύουσας.

Το ελληνικό εμπόριο ξεκάθαρα λέει ναι στην ανάπτυξη αλλά ανάπτυξη για ποιον; Το παραδοσιακό εμπορικό περιβάλλον των πόλεων έχει δικαιώματα, έχει παράδοση, έχει προοπτική. Αν συνεχίσουμε, όμως, να σκεφτόμαστε όπως σκεφτόμαστε μέχρι σήμερα, θα συνεχίσουμε  να παρακολουθούμε μια άναρχη επέκταση υπερμεγεθων κατασκευών εμπορικης χρησης σε κάθε ελεύθερο χώρο, σε κάθε γωνιά και σε κάθε αθλητική ή πολιτιστική εγκατάσταση, μέσα στην καρδιά της Αθήνας, αλλά και γύρω από αυτή.

Ο σχεδιασμός για κατασκευή 10 επιπλέον υπερχώρων, εμπορικών κέντρων και εκπτωτικών χωριών, επιφάνειας 1,3 εκ. τ.μ. στο λεκανοπέδιο τη διετία 2011-2012 και κυρίως κατά μήκος των κεντρικών οδικών αξόνων, που οδηγούν στο κεντρο των πολεων,  θα πρέπει να αναθεωρηθεί, αφού η τάση για τσιμεντένιες «κιβωτούς του εμπορίου» (big-box stores) είναι πλέον αρνητική, τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Ευρώπη.

Η εναλλακτική  πρόταση της ΕΣΕΕ σε συνεργασια με το ΥπΠΑΑΝ είναι η δημιουργία των υπαίθριων εμπορικών κέντρων στους παραδοσιακούς εμπορικούς δρόμους των πόλεων με την αξιοποίηση πόρων από το επιχειρησιακό πρόγραμμα «Επιχειρηματικότητα και Ανταγωνιστικότητα του ΕΣΠΑ 2007-2013, για την Ενίσχυση των Υφιστάμενων Επιχειρήσεων στις Αστικές και Ημιαστικές Περιοχές της Χώρας», καθώς και με την συνεργασία της τοπικής αυτοδιοίκησης μέσω ΣΔΙΤ για τη δημιουργία υποδομών και υπηρεσιών ανάλογων των σύγχρονων εμπορικών κέντρων.

Οι σημερινοί επενδυτές των ενεργοβόρων και πανάκριβων εμπορικών υπερχώρων ίσως πρέπει να σκεφτούν να στραφούν στην κατά πολύ φθηνότερη επένδυση αξιοποίησης των υποβαθμισμένων εμπορικών δρόμων και της ανάπλασής τους σε υπαίθρια «ευάερα και ευήλια» εμπορικά κέντρα (open malls) με πολλαπλά οφέλη  για όλους, αφού τόσο οι Έλληνες, όσο και οι τουρίστες καταναλωτές προτιμούν να κάνουν τις αγορές τους, περπατώντας κάτω από τον Αττικό ουρανό, απολαμβάνοντας τις εξαιρετικές καιρικές συνθήκες της χώρας μας.

Οι κάτοχοι ακίνητης περιουσίας, οι  κατασκευαστές, οι έμποροι, οι επαγγελματίες της εστίασης και της διασκέδασης, αλλά κυρίως η κεντρική εξουσία και η τοπική αυτοδιοίκηση οφείλουν να επανεκτιμήσουν την κατάσταση, να οργανωθούν, να συνεργαστούν και να  συνδυάσουν τις ενέργειές τους, με στόχο την οικονομική ανάκαμψη της Αθήνας.

Τα συμπεράσματα από την εκπόνηση της ειδικής μελέτης πιλοτικής χαρτογράφησης της χωροθέτησης και συγκέντρωσης του εμπορίου « ΓΕΩ-ΒΑΣΗ» από τον Τομέα Γεωγραφίας και Περιφερειακού Σχεδιασμού του ΕΜΠ, σε συνεργασία με  το Ινστιτούτο Εμπορίου και Υπηρεσιών της ΕΣΕΕ μετα την επισημη παρουσιαση της θα  είναι στη διάθεση ολων.

Η ΕΣΕΕ συνεργάζεται ήδη με το ΥπΠΑΑΝ και θα συνεργαστεί με όλα τα συναρμόδια  Υπουργεία, αλλά και όλους τους φορείς που μελετούν την είσοδο και λειτουργία των παλαιών και νέων μορφών εμπορίου σε παραδοσιακές αγορές, που επανασχεδιάζουν τη ριζική δομή και τη λειτουργία της εμπορικής επιχειρηματικότητας, ώστε να καταλήξουμε όλοι πόσο εμπόριο θέλουμε, πώς το θέλουμε και πού το θέλουμε.