Η εξέγερση των εργαζομένων στο Εργοστάσιο Ηλεκτρικών Ατμομηχανών - Η κατάπνιξη με 24 νεκρούς και 87 τραυματίες - Ο γενναίος Στρατηγός Σαπόσνικοφ που δεν δέχθηκε... να επιτεθεί σε αμάχους και η σύλληψή του..
Στα πολλά γεγονότα που έλαβαν χώρα στην ΕΣΣΔ όταν την κυβερνούσε ο Νικίτα Χρουστσόφ, εξέχουσα θέση κατέχει η εξέγερση και σφαγή στο Εργοστάσιο Ηλεκτρικών Ατμομηχανών, στην πόλη Νοβοτσερκάσκ, στην Περιφέρεια Ροστόφ (Νότια Ρωσία) το 1962. Δεκάδες άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους και πολλοί ακόμα τραυματίστηκαν. Τα γεγονότα έμειναν κρυφά για περίπου 30 χρόνια. Μόνο ο Σολζενίτσιν στο «Αρχιπέλαγος Γκούλαγκ» είχε κάνει μια αναφορά στο θέμα, με πολλές όμως ανακρίβειες. Ας δούμε λοιπόν, τώρα που σχεδόν τα πάντα έχουν αποκαλυφθεί, τι έγινε στο Νοβοτσερκάσκ το 1962.
Η κατάσταση στην ΕΣΣΔ το 1962Την άνοιξη του 1962 η ΕΣΣΔ αντιμετώπισε σοβαρά οικονομικά προβλήματα. Λόγω των γεωργικών ελλειμμάτων και την ανάγκη χρηματοδότησης επενδύσεων, η κυβέρνηση Χρουστσόφ ανακοίνωσε την αύξηση των τιμών σε διάφορα βασικά αγαθά. Στις 30 Μαΐου 1962 ανακοινώθηκε ότι οι τιμές λιανικής στο κρέας και τα προϊόντα κρέατος θα αυξάνονταν κατά 30% και το βούτυρο, κατά 25%. Επρόκειτο για «προσωρινή απόφαση», απαραίτητη για την τόνωση της γεωργικής παραγωγής.
Υπήρχε η πεποίθηση ότι ο σοβιετικός λαός θα την καταλάβαινε. Δεν έγινε όμως κάτι τέτοιο, καθώς και κάποιες άλλες αποφάσεις είχαν επηρεάσει αρνητικά τις προμήθειες τροφίμων, ιδίως κρέατος και βουτύρου. Οι αυξήσεις θεωρήθηκαν υπερβολικές από τους περισσότερους εργαζομένους.
Νοβοτσερκάσκ 1962Το Νοβοτσερκάσκ, η πολιτιστική πρωτεύουσα των Κοζάκων και η επίσημη πρωτεύουσα των Κοζάκων του Ντον είχε περίπου 130.000 κατοίκους το 1962. Στις αρχές της δεκαετίας του 1930, στην πόλη ξεκίνησε να λειτουργεί το Εργοστάσιο Ηλεκτρικών Ατμομηχανών Νοβοτσερκάσκ (NEVZ) που απασχολούσε 12.000-13.000 εργάτες. Η πόλη ήταν επίσης εκπαιδευτικό κέντρο, με περίπου 30.000 φοιτητές. Οι συνθήκες διαβίωσης ήταν τραγικές.
Πολλοί εργαζόμενοι κοιμόταν σε στρατώνες ή σκηνές. Ο ποταμός Τούζλοφ χωρίζει την πόλη σε δύο μέρη: στο ένα μέρος υπήρχαν οι διοικητικές υπηρεσίες του Νοβοτσερκάσκ και η παλιά πόλη και στο άλλο μέρος η βιομηχανική περιοχή με τους στρατώνες και έναν σιδηροδρομικό σταθμό.
Τα δρομολόγια των λεωφορείων μεταξύ των δύο πλευρών της πόλης ήταν ακανόνιστα, με αποτέλεσμα οι εργάτες της νυχτερινής βάρδιας, που λάμβαναν ένα πενιχρό γεύμα έπρεπε να περιμένουν μέχρι το πρωί για να φτάσουν στα σπίτια τους. Οι συνθήκες εργασίας εκείνη την εποχή(1962) ήταν κάκιστες. Πρόσφατα, 200 εργαζόμενοι σε ένα τμήμα υπέστησαν δηλητηρίαση.
Πριν λίγο καιρό διορίστηκε διευθυντής της NEVZ ο Μπόρις Κουρότσκι, ο οποίος σε όλη τη διάρκεια του 1962, στο πλαίσιο μιας πανεθνικής μεταρρύθμισης των μισθών, οδήγησε με την πολιτική του σε μείωση μισθών γύρω στο 30% κάτι που προκάλεσε αγανάκτηση στους εργαζομένους. Γενικότερα, στην ΕΣΣΔ εκείνο το διάστημα υπήρχε έντονη δυσαρέσκεια για τις πολιτικές του Χρουστσόφ.
Η ιστορικός Τατιάνα Μποχάροβα, στο βιβλίο της «Νοβοτσερκάσκ, το ματωμένο μεσημέρι», δημοσιεύει αποσπάσματα από σημειώματα της KGB με συνομιλίες απλών ανθρώπων, οι οποίοι στέκονταν υπομονετικά σε ουρές για φαγητό, σε σιδηροδρομικούς σταθμούς και εργοστάσια. Ένας οδηγός στο Αρχάγγελσκ παραπονιόταν:
«Η ζωή χειροτερεύει όλο και περισσότερο. Ο Κένεντι θα έκανε το σωστό αν έριχνε μια ατομική βόμβα στη Σοβιετική Ένωση». Ένας ανώτερος τεχνικός στη Μόσχα εξέφρασε την απογοήτευσή του: «Πώς υποτίθεται ότι θα πιστέψουμε αυτές τις επίσημες δημόσιες ανακοινώσεις, όταν μας λένε ότι οι φήμες για αύξηση των τιμών στην ΕΣΣΔ είναι εχθρική προπαγάνδα που διαδίδεται από το BBC και μετά αποδεικνύεται ότι το BBC είχε δίκιο;».
Τέλος, ένας εργάτης στο Γκόρκι κατέληξε στο συμπέρασμα: «Αν συμβεί αυτό θα πρέπει να σχεδιάσουμε αφίσες και να πάμε στην περιφερειακή επιτροπή του κόμματος». Τις κάκιστες συνθήκες διαβίωσης στο Νοβοτσερκάσκ πάντως είχε διαπιστώσει και η ίδια η KGB, αλλά πλέον ήταν αδύνατον να ανακοπούν οι δραματικές εξελίξεις.
Έναρξη απεργίας (1 Ιουνίου 1962)Η απεργία στη NEVZ ξεκίνησε αυθόρμητα, το πρωί της 1ης Ιουνίου 1962 στο τμήμα χάλυβα του εργοστασίου. Οι εργαζόμενοι συγκεντρώθηκαν για να συζητήσουν τις αυξήσεις των τροφίμων την προηγούμενη μέρα, που επιβάρυναν κατά πολύ τα οικονομικά τους. Κάποια στελέχη του ΚΚΣΕ που προσπάθησαν να δικαιολογήσουν τη νέα πολιτική αντιμετωπίστηκαν εχθρικά.
Ο επικεφαλής του χυτηρίου Τσερνίσκοφ διέταξε τους εργαζομένους να επιστρέψουν στη θέση τους, αλλά αυτοί μετακινήθηκαν στην πλατεία έξω από το κτίριο διοίκησης του εργοστασίου. Κάποια στιγμή έφτασε και ο διευθυντής του εργοστασίου Μπόρις Κουρότσκιν για να αντιμετωπίσει το συγκεντρωμένο πλήθος των εργατών, που εκτιμάται ότι είχε φτάσει τις αρκετές εκατοντάδες.
Κατά τη διάρκεια της έντονης συζήτησης, κάποιος εργάτης είπε στον διευθυντή: «Δεν έχουμε δει ποτέ κρέας». Ο Κουρότσκιν απάντησε: «Αν δεν υπάρχει αρκετό κρέας, φάτε πίτες με συκώτι». Στα ποινικά αρχεία που είδαν το φως της δημοσιότητας το 1994 αναφέρεται ότι η φράση ήταν: «… φάτε λαχανόπιτες», ενώ ο Αλεξάντερ Σολζενίτσιν στο «Αρχιπέλαγος Γκούλαγκ» αναφέρει «… πίτες με μαρμελάδες».
Αυτό προκάλεσε αγανάκτηση και οργή στους εργαζομένους, που ενημέρωσαν σχετικά τους συναδέλφους τους. Κάποιοι φώναζαν: «Οι απατεώνες μας κοροϊδεύουν». Το πρωινό της 1ης Ιουνίου 1962 ξεκίνησε η απεργία των εργαζομένων στη NEVZ. Σταδιακά άρχισαν να συμμετέχουν όλο και περισσότεροι εργάτες που εξουδετέρωσαν τους φρουρούς του εργοστασίου και ενεργοποίησαν τις σειρήνες του.
Ο μηχανικός Βιατσεσλάβ Τσέρνικ είπε αργότερα, ότι «όλοι έκαναν αυτό που θεωρούσαν σωστό, με βάση όσα είχαν μάθει από τις σοβιετικές προπαγανδιστικές ταινίες για τις εργατικές απεργίες». Οι εργάτες ξήλωσαν ένα φράχτη και κάλυψαν τις ράγες με ξύλινες σανίδες μπλοκάροντας έτσι την κυκλοφορία των τρένων.
Όταν μια επιβατική αμαξοστοιχία που κατευθυνόταν από το Σαράτοφ προς το Ροστόφ σταμάτησε στο αυτοσχέδιο φράγμα των εργατών, αυτοί ανέβηκαν στο τρένο. Κάποιοι μπήκαν στην καμπίνα του μηχανοδηγού και ενεργοποίησαν τη «σφυρίχτρα» του τρένου με τέτοιο τρόπο ώστε να χτυπά συνεχώς.
Άλλοι έγραψαν στα βαγόνια της αμαξοστοιχίας: «Κρέας, βούτυρο, αύξηση μισθού», «Φτιάξτε λουκάνικα από τον Χρουστσόφ», «Στείλτε τον Χρουστσόφ στον χασάπη» κ.ά. Ένας από τους μηχανικούς του εργοστασίου, ζήτησε επιτακτικά να επιτραπεί η διέλευση της αμαξοστοιχίας, αλλά έξαλλοι οι συνάδελφοί του τον προπηλάκισαν και μάλιστα κάποιοι πρότειναν να τον ρίξουν στον κλίβανο της ατμομηχανής!
Η απεργία λαμβάνει ανεξέλεγκτες διαστάσειςΠολύ γρήγορα ειδοποιήθηκαν οι τοπικές και επαρχιακές Αρχές. Ο επικεφαλής της κομματικής οργάνωσης της πόλης και αξιωματούχοι της KGB εγκατέστησαν ένα «στρατηγείο» στο γραφείο του διευθυντή της NEVZ. Γύρω στις 12.30 μ.μ. ο Αλεξάντερ Μπάσοφ, Πρώτος Γραμματέας της κομματικής οργάνωσης της επαρχίας Ροστόφ διέταξε τον διοικητή της Στρατιωτικής Περιφέρειας του Βορείου Καυκάσου, Στρατηγό Ισά Πλίεφ να αναπτύξει στρατεύματα. Ο Μπάσοφ έφτασε στο εργοστάσιο το απόγευμα. Στις 16.30 μαζί με άλλους αξιωματούχους απευθύνθηκαν με μεγάφωνα στους εργάτες.
Καθώς δεν έκαναν καμία παραχώρηση άρχισαν να δέχονται πέτρες και μπουκάλια κεφίρ και μπήκαν εσπευσμένα στο εσωτερικό. Ο Μπάσοφ παγιδεύτηκε στο εσωτερικό του εργοστασίου και η Αστυνομία που επιχείρησε να τον απελευθερώσει απωθήθηκε από τους εργάτες. Γύρω στις 6-7 μ.μ. ,200 αστυνομικοί επιχείρησαν να διαλύσουν το πλήθος των εργατών, στο οποίο είχαν παρεισφρήσει και δεκάδες πράκτορες της KGB με ρούχα εργατών, αλλά δεν τα κατάφεραν. Δύο ώρες αργότερα έφτασαν στην περιοχή στρατιωτικές δυνάμεις.
Πέντε οχήματα με στρατιώτες και τρία τεθωρακισμένα οχήματα μεταφοράς προσωπικού, που όμως δεν κινήθηκαν κατά του πλήθους. Οι στρατιώτες συντάχθηκαν με τους απεργούς και οι αξιωματικοί έκαναν μεγάλες προσπάθειες να τους επαναφέρουν στις θέσεις τους.
Η μαζική συγκέντρωση που έγινε στην πλατεία της περιοχής τη νύχτα, δεν οδήγησε στη λήψη κάποιας απόφασης. Οι απεργοί αρκέστηκαν στο κάψιμο πορτρέτων του Χρουστσόφ και άλλων ηγετικών στελεχών του ΚΚΣΕ. Η είδηση της απεργίας που έλαβε διαστάσεις εξέγερσης έφτασε στη Μόσχα, απ’ όπου κατέφθασαν στο Νοβοτσερκάσκ υψηλόβαθμοι αξιωματούχοι.
Συνελήφθησαν 22 άτομα ως πρωταγωνιστές των γεγονότων, οι 20 από τους οποίους όμως αφέθηκαν ελεύθεροι για να μην ξεφύγει η κατάσταση. Παράλληλα, στρατιωτικές δυνάμεις (άνδρες του Στρατού, αλλά και του MVD, του Υπουργείου Εσωτερικών), τουλάχιστον 3.000 άτομα συνολικά συγκεντρώθηκαν μέσα και γύρω από το Νοβοτσερκάσκ.
Η γέφυρα πάνω από τον ποταμό Τούζλοφ αποκλείστηκε από 15 άρματα μάχης και τρία οχήματα μεταφοράς προσωπικού. Επικεφαλής τους ήταν ένας ήρωας του Β’ Π.Π., ο Στρατηγός Ματβέι Σαπόσνικοφ, που είχε ανδραγαθήσει στη μάχη του Μπρόντι και ήταν αναπληρωτής του Πλίεφ. Βασικά κτίρια, όπως το Gorkom (Περιφερειακή Επιτροπή του ΚΚΣΕ), το ταχυδρομείο, ο σιδηροδρομικός σταθμός, η φυλακή κ.ά. φρουρούνταν από ισχυρές δυνάμεις. Οι διαδηλωτές επέστρεψαν στα σπίτια τους και γύρω στα μεσάνυχτα, οι αστυνομικές δυνάμεις διέλυσαν και τους 20 τελευταίους που είχαν απομείνει. Όσο για τον Μπάσοφ που είχε αποκλειστεί στο εργοστάσιο απελευθερώθηκε μετά από επιχείρηση αλεξιπτωτιστών (!) και φυγαδεύτηκε φορώντας ρούχα εργάτη!
2 Ιουνίου 1962: η σφαγή του ΝοβοτσερκάσκΤο πρωί της 2/6/1962, οι εργαζόμενοι της πρωινής βάρδιας που πήγαν στο εργοστάσιο, το βρήκαν κατειλημμένο από στρατιώτες. Εξοργισμένοι επέλεξαν να μην εργαστούν υπό την απειλή όπλων. Ενώθηκαν με άλλους διαδηλωτές και ξεκίνησαν πορεία προς το κέντρο της πόλης. Δεν είναι βέβαιος ο αριθμός των διαδηλωτών. Κατά την KGB ήταν 5.000, άλλες πηγές ανεβάζουν τον αριθμό τους στις 12.000.
Στο μεταξύ, ενώ το τρένο που είχαν μπλοκάρει οι εργάτες την προηγούμενη ημέρα είχε τραβηχτεί, από μια ατμομηχανή που προσκολλήθηκε στο πίσω μέρος του προς το Σαράτοφ, στις 2 Ιουνίου οι εργάτες επιχείρησαν να σταματήσουν ένα άλλο επιβατικό τρένο και το έκαναν για λίγο. Ο Σαπόσνικοφ στον οποίο θα αναφερθούμε εκτενώς στη συνέχεια, έδωσε εντολή στους στρατιώτες του να μην κάνουν καμία κίνηση. Γύρω στις 10.30 π.μ. οι διαδηλωτές ξεκίνησαν την πορεία τους προς το κέντρο του Νοβοτσερκάσκ (περίπου 9 χλμ.). Κρατούσαν κόκκινα πανό και πορτρέτα του Λένιν, για να δείξουν την πίστη τους στα επαναστατικά ιδεώδη.
Κάποιοι φώναζαν συνθήματα όπως «Κρέας, βούτυρο, αύξηση μισθού». Στην πομπή συμμετείχαν οι σύζυγοι και τα παιδιά των εργατών, οι οποίοι ήθελαν να δείξουν τις ειρηνικές τους προθέσεις. Όταν έφτασαν στη γέφυρα του ποταμού Τούζλοφ οι στρατιώτες και οι δόκιμοι από γειτονική Στρατιωτική Σχολή δεν αντέδρασαν. Έτσι, οι διαδηλωτές αφού προσπέρασαν και κάποια πυροσβεστικά οχήματα που βρίσκονταν πίσω από τα άρματα πέρασαν στην άλλη όχθη του ποταμού. Καθώς μάλιστα τα νερά του Τούζλοφ ήταν ρηχά τότε, ορισμένοι πέρασαν απέναντι διασχίζοντάς τον.
Το ηθικό τους είχε ανέβει. Τραγουδούσαν τη «Διεθνή». Γύρω στις 12 έφτασαν στην πόλη. Εκεί είχε μεταβεί υψηλού επιπέδου αντιπροσωπεία από τη Μόσχα αποτελούμενη από τον σκληροπυρηνικό Φρολ Κοζλόφ, τον Αναστάς Μικογιάν, που παλαιότερα είχε εργαστεί στο Ροστόφ, τον Αντρέι Κιριλένκο και τον Ντμίτρι Πολιάνσκι, μαζί με τους Γραμματείς της Κ.Ε. Σελέπιν και Ιλίτσεφ, που εγκαταστάθηκε στο αυστηρά φρουρούμενο Gorkom.
O Κοζλόφ επικοινώνησε νωρίτερα με τον Χρουστσόφ που τον διέταξε να μην δώσει καμία υπόσχεση στους διαδηλωτές. Ο Χρουστσόφ μάλιστα τον ρώτησε αν του άρεσαν όσα είχε πει νωρίτερα σε εκπροσώπους της κουβανικής νεολαίας («Οι εχθροί παραμένουν ανάμεσα στον λαό», «Ο εχθρός μπορεί να φοράει τα ίδια ρούχα εργασίας με σας» κ.ά.). Ο Μικογιάν θέλησε να μιλήσει στους συγκεντρωμένους στην πλατεία Λένιν (παλαιότερα λεγόταν πλατεία Αταμάν, καθώς αταμάν είναι τίτλος των Κοζάκων αρχηγών), αλλά εμποδίστηκε.
Σύντομα, τα υψηλότερα στελέχη του ΚΚΣΕ «δραπέτευσαν» μέσω κάποιας πόρτας προς ένα γειτονικό κτίριο στρατιωτικού συγκροτήματος. Οι εργάτες εξαγριωμένοι επιτέθηκαν στις δυνάμεις ασφαλείας και κατέλαβαν το Gorkom. Κατέβασαν τα πορτρέτα του Χρουστσόφ και έσπασαν τα έπιπλα. Μια άλλη ομάδα, 50 περίπου ατόμων επιτέθηκε στο γειτονικό αστυνομικό τμήμα για να απελευθερώσει τους δύο εργάτες που, όπως πίστευαν, παρέμεναν εκεί.
Αυτοί είχαν φυγαδευτεί στη διάρκεια της νύχτας. Ακολούθησε συμπλοκή, στη διάρκεια της οποίας ο στρατιώτης Αζίζοφ σκότωσε έναν εργάτη, που επιχείρησε να πάρει το όπλο ενός συναδέλφου του. Ακολούθησε ομοβροντία πυροβολισμών προς τους διαδηλωτές που είχαν μπει στο αστυνομικό τμήμα και όχι μόνο. Πέντε εργάτες σκοτώθηκαν. Δύο παιδιά 16 ετών που περνούσαν τυχαία έξω από το κτίριο τραυματίστηκαν σοβαρά και πέθαναν μερικές μέρες αργότερα. Στο μεταξύ, την ηγεσία των στρατιωτικών δυνάμεων είχε αναλάβει με εντολή του Πλίεφ ο Στρατηγός Ολέσκο. Αυτός παίρνοντας ένα μικρόφωνο προειδοποίησε από ένα μπαλκόνι τους εργάτες να διαλυθούν, αλλιώς οι στρατιώτες θα τους πυροβολούσαν.
Οι διαδηλωτές δεν τον πίστεψαν. «Δεν θα πυροβολήσουν τον λαό» έλεγαν. Στις 12.30 ο Ολέσκο διέταξε «πυρ». Οι πρώτες βολές κατευθύνθηκαν ψηλότερα από τα κεφάλια των εργατών που θεώρησαν ότι επρόκειτο για άσφαιρα πυρά. Σύντομα όμως καταιγισμός πυρών που διήρκεσε 1-4 λεπτά προκάλεσε τον θάνατο 16 ατόμων και τον τραυματισμό εκατοντάδων. Υπάρχει μια εκδοχή ότι αυτοί που έριξαν «στο ψαχνό» ήταν άνδρες της KGB ή άλλων υπηρεσιών Ασφαλείας. Συνολικά οι νεκροί ήταν 24 και οι τραυματίες 87. Τρεις από αυτούς ακρωτηριάστηκαν…
Η προσπάθεια συγκάλυψης από τις Σοβιετικές ΑρχέςΑμέσως μετά, πράκτορες της KGB και αστυνομικοί φόρτωσαν τα πτώματα σε φορτηγά. Πυροσβεστικά οχήματα ξέπλυναν τα αίματα από τους δρόμους και την πλατεία. Οι κηλίδες παρέμεναν όμως και οι Αρχές ασφαλτόστρωσαν όλη την περιοχή… Οι τραυματίες μεταφέρθηκαν στο νοσοκομείο της πόλης που γέμισε. Άλλοι ασθενείς πήραν εξιτήριο (κάτι από Τασκένδη μας θυμίζει αυτό…) εσπευσμένα, για να νοσηλευτούν οι τραυματίες εργάτες. Στην πόλη επιβλήθηκε απαγόρευση κυκλοφορίας από τις 9 μ.μ. ως τις 6 π.μ.
Περιπολίες και σημεία ελέγχου, καθώς και διακοπή των τηλεφωνικών επικοινωνιών απομόνωσαν το Νοβοτσερκάσκ. Οι σοροί των θυμάτων, για να μην δημιουργηθούν επεισόδια, τάφηκαν ανά δύο σε τοποθεσίες μακριά από την πόλη. Τα 80 άτομα που συμμετείχαν στις ταφές, υποχρεώθηκαν να υπογράψουν δεσμεύσεις εμπιστευτικότητας, ορκιζόμενοι ότι ποτέ δεν θα πουν τι είδαν και τι έκαναν! Οι οικογένειες των θυμάτων, δεν έμαθαν για τις τοποθεσίες ταφής, παρά μόνο το 1992!
Παράλληλα, συνεχίστηκε το κυνήγι ανεύρεσης υπαιτίων ανάμεσα σε όσους είχαν γλιτώσει. Άλλα 146 άτομα συνελήφθησαν ως τις 12 Ιουνίου. Λίγοι όμως από τους συλληφθέντες κρατήθηκαν. Σε ραδιοφωνικό του μήνυμα ο Μικογιάν καταδίκασε την «εξέγερση», παραδέχτηκε όμως ότι οι εργάτες είχαν δίκιο σε κάποια θέματα. Αντίθετα, ο Κοζλόφ κατηγόρησε ως «χούλιγκαν» και «προβοκάτορες» τους εργάτες, υποσχέθηκε βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης και διανομής των τροφίμων, αλλά τόνισε ότι η τάξη θα διατηρηθεί «με κάθε μέσο που θα είναι απαραίτητο».
Ο διευθυντής της NEVZ Κουρότσκιν απολύθηκε και διαγράφηκε από το κόμμα. Τον διαδέχτηκε ο… προκάτοχός του Αμπρόσκιν, ιδιαίτερα αγαπητός στους εργάτες που βελτίωσε τις συνθήκες στο εργοστάσιο. Οι Μπάσοφ, Πλίεφ και Ολέσκο μετατέθηκαν μακριά από το Νοβοτσερκάσκ.
Οι δίκες των κατηγορουμένων114 από τους εργάτες-διαδηλωτές δικάστηκαν στη συνέχεια. Πιο σημαντική ήταν η δίκη 14 ατόμων (13 ανδρών και μιας γυναίκας, της Ε.Π. Λεβτσένκο) που έγινε τον Αύγουστο του 1962. Κατηγορήθηκαν για «μαζικές διαταραχές» και «ληστεία». 7 από αυτούς καταδικάστηκαν σε θάνατο και εκτελέστηκαν.
Οι υπόλοιποι 6 και η Λεβτσένκο καταδικάστηκαν σε ποινές φυλάκισης 10-15 ετών, ωστόσο οι περισσότεροι αποφυλακίστηκαν νωρίτερα. Για τη σφαγή στο Νοβοτσερκάσκ υπήρχε πλήρης συσκότιση από τις Αρχές και ελάχιστα γνωστά στοιχεία. Μόνο ο Σολζενίτσιν στο «Αρχιπέλαγος Γκούλαγκ» αφιέρωσε 2-3 σελίδες με αρκετές ανακρίβειες όμως. Άλλοι επιφανείς Σοβιετικοί αντιφρονούντες, όπως ο Αντρέι Ζαχάροφ έμαθαν για τα γεγονότα και προσπάθησαν χωρίς επιτυχία να ενημερώσουν τη διεθνή κοινή γνώμη.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου